PelserHartman werd gevraagd de silogebouwen van SAMGA in Antwerpen aan het Amerikadok zeer accuraat te documenteren met fotogrammetrie in verband met de geplande sloop.
We hebben een voorliefde voor behoud van industrieel erfgoed en konden hoofdopdrachtgever Agentschap Onroerend Erfgoed overtuigen dat 3D scan van industrieel erfgoed gecombineerd met fotografie een betere oplossing was voor deze vraag. De uitvoerige documentatie en de studie die hierop volgde, wezen uit dat het hier gaat om een bijzonder stuk erfgoed dat helaas gesloopt moet worden voor de aanleg van de nieuwe Oosterweelverbinding.
De silogebouwen van SAMGA Antwerpen (Société Anonyme des Magasins à Grains d’Anvers) vormen een zeer speciaal monumentaal complex in het Amerikadok van de Antwerpse haven. De silo’s zijn een beeldbepalend icoon vanaf de Scheldekaaien. Het oudste silogebouw bevat elementen die uniek zijn voor België en zelfs voor West-Europa. Het is een bakstenen gebouw, het eerste dat speciaal gebouwd werd in Antwerpen voor graanopslag. De SAMGA-gebouwen zijn een zeer belangrijk onderdeel van erfgoed in de Antwerpse havens.
Documentatie SAMGA vanwege sloop
Vanwege de geplande sloop moest het SAMGA-gebouw in zijn geheel gedocumenteerd worden. Agentschap Onroerend Erfgoed koos in eerste instantie voor traditionele fotogrammetrie. Dé restauratiearchitect van België, Johan Grootaers, twijfelde echter of 3D scanning niet een betere techniek was voor deze opdracht. Zijn aanvullende vraag aan ons was daarom of fotogrammetrie nog actueel en ‘prijsgunstig’ was. Na een telefoontje met PelserHartman verzocht hij ook een alternatief plan met 3D scanning voor te stellen, mét de juiste onderbouwing. Samen wisten Grootaers en PelserHartman het Agentschap Onroerend Erfgoed uiteindelijk te overtuigen om voor 3D scanning te kiezen, gecombineerd met orthofoto’s van de pointclouds.
(Lees ook het artikel; “SAMGA, een geschiedenis van graantrafiek”)
3D laserscanning ipv fotogrammetrie
De vraag van Agentschap Onroerend Erfgoed was in eerste instantie als volgt:
“Fotogrammetrische opnames van het exterieur en interieur, waarbij op een systematische manier het volledige gebouw en details van de elementen met erfgoedwaarde in beeld gebracht worden. De fotogrammetrische opnames van het exterieur en interieur, dienden kwaliteitsvol te zijn, zonder vervormingen, met voldoende verlichting (frontale aanzichten, voorstellingen van volledige gevels, de binnenruimte,…).”
3D scanning kan het gevraagde perfect leveren, en meer. Waarom vroeg de opdrachtgever dan oorspronkelijk toch naar fotogrammetrie?
Slechte reputatie 3D laserscanning in België
Laserscanning staat bij veel partijen in België slecht bekend. Ook de overheid heeft veel last gehad van partijen die de techniek van 3D scanning hebben besmet. Vaak gebeurde dat door pointclouds willekeurig over de schutting te gooien. We snappen de keuze van Agentschap Onroerend Erfgoed voor fotogrammetrie vanuit dit perspectief. Het was volgens ons alleen niet de juiste keuze voor SAMGA.
Wij zijn van mening dat fotogrammetrie en 3D laserscanning beide waardevolle technieken zijn, maar elk binnen hun eigen toepassingsgebied. Volgens ons gaat het met 3D scannen in de praktijk vaak verkeerd om twee redenen. De eerst is dat de techniek verkeerd wordt toegepast. De techniek wordt echter steeds beter en makkelijk bedienbaar. Toch kan het dan misgaan als er niet voldoende aandacht wordt besteed aan de correcte oplevering van het product. PelserHartman richt zich altijd op het leveren van een voor de opdrachtgever bruikbaar product. We willen daarnaast dat het product ook in latere fases van het project voor alle bouwpartijen van toegevoegde waarde is.
Voordelen 3D scan industrieel erfgoed SAMGA
De inzet van 3D laserscanning maakte het samenvoegen van een aantal onderdelen van het bestek mogelijk, namelijk fotorapportage, 3D inmeting en fotogrammetrische opnames. Het gecombineerd uitvoeren leverde veel voordeel en kostenbesparing op. We weken hierbij af van het bestek. Het alternatieve voorstel had nog steeds hetzelfde hoofddoel: ‘het maken van een perfecte documentatie’. We stelden echter voor om de duurdere en foutgevoeligere fotogrammetrie-methode te vervangen door snelle en accurate 3D scanning-technieken.
Een deel van het bestek
In België wordt industrieel erfgoed zéér serieus genomen. Documentatie is naar Nederlands normen vrij extreem. Voor ons is dat geen enkel probleem. Onze high-end 3D scanners met interne HDR-camera sluiten precies op deze klussen. Hieronder staat een deel van het bestek:
Fotogrammetrie
Fotoreportage van de actuele toestand (Met locatie in de bestandsnaam en aanduiding op plattegrond of snede):
- Een globaal beeld
- De verschillende gevels
- Foto’s van de interieur-elementen met erfgoedwaarde (zoals graantransportsystemen, schrijnwerk, …)
- Bij natuursteen: foto’s van oppervlak
- Bij baksteen: foto’s van oppervlak
- Alle mechanische onderdelen dienen gefotografeerd te worden (met verwijzing naar de beschreven inventaris).
Opmetingen
Precieze opmetingen op schaal 1/50 met volgende onderdelen:
- Plattegronden (met aanduidding van de dwarsdoorsneden, N-pijl, en afmetingen),
- Minimaal 2 dwarsdoorsneden
- Aanzichten
- Details van exterieur en interieur (bv. vormgeving van bijzondere bouwonderdelen, ramen, deuren, …).
- Bestaande historische plannen kunnen hier als referentie dienen, doch dienen zij aangepast te worden aan de huidige situatie. Alle wijzigingen t.o.v. de oorspronkelijke situatie moeten hierop duidelijk afleesbaar zijn (zie ook aanvullend bronnenonderzoek).
3D laserscanning (met interne HDR fotografie) is bij uitstek de techniek om dit soort taken uit te voeren.
PelserHartman en 3D scan industrieel erfgoed
PelserHartman is al meer dan 17 jaar gespecialiseerd in het inmeten van industriële monumenten met 3D laserscanners en total station. We doen dat vanuit een persoonlijke liefde en respect voor het verleden. Enkele voorbeelden uit het verleden zijn de Sphinx fabriek Maastricht en het Dobbelmanterrein/Biotex-fabriek in Nijmegen/. Op dit moment zijn we erg druk met projecten als de Tabakspanden in Amsterdam en de grote markthal in Amsterdam.
Ook industrieel erfgoed inmeten voor documentatie of herbestemming? Bel +31 73 613 5729. Wij helpen u graag aan een goede basis.
Onroerend Erfgoed België
Lees ook het artikel; “SAMGA, een geschiedenis van graantrafiek”