David Bowie‘s bijdrage aan de popmuziek was zijn vermogen innovatieve ideeën van buiten de mainstream van kunst, literatuur, theater en film te vinden en toe te passen binnen pop, om zo de stroming voortdurend te veranderen. Bij het inrichten van de overzichtsexpositie ‘David Bowie Is’ maakte PelserHartman ook gebruik van innovatie: 3D laserscanning. Dit klinkt als futuristische technologie, maar we passen het steeds vaker ‘gewoon’ toe in de bouw en architectuur.
David Bowie is: Voorop lopen met nieuwe techniek
David Bowie’s werk is in musea over de hele wereld te zien geweest. De expositie toont hoe Bowie werkt, hoe hij geïnspireerd raakt en hoe hij anderen inspireert. De expositie debuteerde in het Victoria & Albert in Londen en kwam via Toronto, São Paulo, Berlijn, Chicago, Parijs en Melbourne in december 2015 aan in Groningen. De grote vraag vooraf was of de collectie wel in het Coop Himmelb(l)au paviljoen van het Groninger Museum paste.
Groninger Museum: ook niet standaard
Het Groninger Museum is net als Bowie bijzonder onconventioneel. Het museumgebouw geldt als één van de hoogtepunten van het postmodernisme en kenmerkt zich door vrije vormen, fantasievolle detailleringen en verwijzingen naar het verleden. Het perfecte decor voor een overzichtstentoonstelling als deze. Team 4 Architecten heeft tijdens de oorspronkelijke bouw in de jaren ‘90 de belangrijke rol als projectarchitect op zich genomen en het volledige ontwerp uitgewerkt. Zeker de betrokken projectarchitect Gerard Schijf – eigenaar van Team 4 – kent het museum als geen ander. Door de zeer complexe vormgeving van het Coop Himmelb(l)au paviljoen was er tijdens het ontwerpproces van de expositie met name behoefte naar de exacte maatvoering. Dit om te bepalen of de expositie wel paste.
Past het wel?
Reizende exposities geven vaker problemen van het soort “Past het wel?” Veel musea willen daarom een overzicht in 3D van alle ruimtes. Ze kunnen zo niet alleen bepalen of expositiestukken passen in de bestaande structuur, maar ook of ze getransporteerd kunnen worden door alle deuren en gangen. Voor de expositie van David Bowie vroeg het Groninger museum Team 4 of bepaalde delen van de collectie wel in het paviljoen zou passen. Tjalling thoe Schwartzenberg en Hohenlansberg, eigenaar van Team 4 Architecten: “We hebben gezocht naar een oplossing om op eenvoudige wijze 3D informatie te verkrijgen met exacte maatvoering van alle gangen en ruimten, zodat bepaald kon worden of de expositie in het gebouw past en binnen gebracht kon worden zonder grote complicaties. De oplossing vonden we in de samenwerking met PelserHartman 3D measuring solutions en hun 3D laserscanning-techniek.”
Bestaande tekeningen niet toereikend
Tijdens het ontwerpproces van het Groninger Museum in de jaren ‘90 waren er nog geen computers voor handen die de digitale 3D complexiteit van het ontwerp aankonden. Het museum is daarom uitgetekend in 2D. Alle technische details zijn met de hand uitgewerkt. Dat is een klus van enkele jaren geweest. Een complex ontwerptraject waarbij het eindresultaat lastig was in te beelden. Bovendien hadden de tekeningen een focus op het bouwproces en niet op zaken na de bouw, zoals het inpassen van één specifieke expositie.
Jeroen Pelser, PelserHartman 3D Measuring Solutions: “Het komt best vaak voor dat de oude tekeningen niet de informatie geven die de klant op dat moment nodig heeft. Samen met Team 4 zijn we in staat om complexe gebouwen zoals het Groninger Museum in kaart te brengen en de informatie te onttrekken die nodig is voor deze specifieke vraag, maar ook voor toekomstige vragen. Het is prachtig om precies voor deze expositie nieuwe techniek en architectuur samen te laten komen.”
Een snelle en volledige meting met 3D laserscanning
Met een populaire tentoonstelling als deze wil je geen dag toegang missen door onvoorziene problemen. Doordat alles schots en scheef is, werkt de oude manier van handmatig inmeten voor het paviljoen niet. Om het toeval en alle risico’s uit te sluiten is daarom ingemeten met 3D laserscanning. Architect Tjalling thoe Schwartzenberg: “Op de oude manier waren we met 3 mensen en digitale afstandmeters een paar dagen bezig, maakten we duizenden foto’s en kwamen we er op kantoor achter dat we nét die ene maat of een detailfoto misten. Met laserscanning hebben we nu binnen enkele uren alle informatie en zijn we snel weer weg. Bovendien kunnen we achteraf op kantoor nog nieuwe maten bepalen en details beter bekijken. De opdrachtgever heeft daarnaast ook nog minder overlast in de bedrijfsvoering. Het is dus snel, efficiënt en nauwkeurig voor iedereen.”
Niet alles hoeft getekend te worden
De meting levert een pointcloud (wolk van meetpunten) op die als basis gebruikt kan worden voor tekeningen, maar dat is niet altijd nodig. Een tekening is een hulpmiddel om overzicht te krijgen, maar door de data in een pointcloud viewer te laden is dat overzicht er direct al.
Jeroen: “Niet alles hoeft meer getekend te worden. De pointcloud is een geometrische correcte weergave van de werkelijkheid. Het is al een 3D model dat bestaat uit puntjes en het is dus niet altijd nodig om de muren zelf nog eens na te tekenen.”
Toekomstbestendige metingen
Het Coop Himmelb(l)au paviljoen is nu gescand voor de tentoonstelling van David Bowie, maar dat is niet het einde. Het is een volledige dataset van de ruimtes die ook voor andere doelen waardevol is. Tjalling: “Nadat we klaar waren met het technische tekenwerk hadden we nog een complete dataset van het museum in ons archief. Deze functioneert als een nulmeting van de huidige situatie. We kunnen met de pointcloud viewer software in de toekomst makkelijk maten nemen voor andere exposities, zonder dat we hiervoor opnieuw naar de locatie hoeven. We kunnen de klant in het vervolg dus sneller voorzien van gefundeerde informatie. Ook kunnen we partners via een online pointcloud viewer toegang geven tot de meetdata.”
Wat is 3D laserscanning?
Een 3D laserscanner is een apparaat dat door middel van laserstralen met hoge snelheid metingen verricht. De modernste scanners meten 1.000.000 punten per seconde en brengen een ruimte in slechts enkele minuten in kaart. Op deze manier ontstaat snel een realistisch beeld van het object in zijn omgeving.
3D laserscanning is een meettechniek die al langer bestaat, maar nu pas een vlucht begint te nemen in architectuur en bouw. Dat komt vooral omdat de computers en software die krachtig genoeg zijn om te werken met de enorme hoeveelheid data van een 3D laserscan nu goed betaalbaar worden.
Tjalling: “We houden van pionieren en onderzoeken veel nieuwe technieken, maar in de dagelijkse praktijk moet het wel beter werken dan conventioneel. Het is een mooi dat een innovatie als deze samenvalt met een expositie als David Bowie Is.”
Dit artikel is ook gepubliceerd door Team 4.
Lees meer over onze slimme toepassingen voor lastige meetsituaties op de pagina 3D meetoplossingen.
