De Raadkelders onder het stadhuis van ’s-Hertogenbosch zijn volledig gestript. Een uitgelezen kans om de perfecte documentatie te maken van alle historische bouwsporen. Het inzetten van gegarandeerd betrouwbare meettechnieken is hier een vereiste. Veel sporen zullen niet meer zichtbaar zijn na uitvoering van de geplande verbouwing van de kelders. Daarom koos de gemeente ‘s-Hertogenbosch voor de inzet van 3D scanning voor het maken van zeer goede kleurenscans op hoge resolutie. PelserHartman maakte op basis van de data verschillende producten zoals orthofoto’s, 3D viewers, tekeningen en vergelijkingen.
Gemeente ’s-Hertogenbosch enthousiast over 3D scanning Stadhuis
Voor de nieuwbouw achter het stadhuis is destijds onderzoek gedaan door de afdeling Bouwhistorie, Archeologie en Monumenten (BAM). De raadskelders hadden toen nog een horecafunctie en konden niet grondig onderzocht worden. Nu de raadskelders gestript zijn, is het oude metselwerk van wanden en plafonds van de afzonderlijke kelders voor het eerst sinds 1927 weer goed zichtbaar. Om bijvoorbeeld de bouwvolgorde van destijds te kunnen bepalen geven bouwsporen waardevolle informatie.
“3D scanning is een methode die bij uitstek geschikt is om in de toekomst terug te kunnen kijken naar het verleden. Orthofoto’s, 3D scans en viewers vormen een zeer goede basis voor het maken van verschillende analyses en onderzoeken”, aldus een medewerker van de afdeling BAM.
“De samenwerking met PelserHartman is belangrijk, omdat er goede accurate gegevens nodig zijn die te allen tijde geraadpleegd kunnen worden voor meerdere doeleinden. De pointcloud en orthofoto’s geven in de toekomst informatie over steen- en voegafmetingen en over herstelwerkzaamheden of aanpassingen in het metselwerk die destijds werden uitgevoerd. De pointclouds kunnen in een later stadium gebruikt worden om 3d reconstructies te maken van eerdere gewelf- en vloerconstructies, omdat de exacte maatvoering in combinatie met bouwsporen bekend zijn”.
- Meer weten over 3D scanning? Ga naar de pagina;3d laserscanner of bekijk de film 3D scanning
- Meer weten over Orthofoto’s? Ga naar de pagina; Orthofoto pointcloud of Voorbeelden orthofoto 3D scan
- Meer weten over 3D viewers? Ga naar de pagina; 3D viewers en Truview
Speciale verlichting voor hoge kwaliteit orthofoto’s
Een laserscanner heeft in principe geen licht nodig om te kunnen meten. Voor het maken van goede kleurenscans gebruiken we echter een interne HDR camera en die heeft natuurlijk wel voldoende licht nodig om goede kleurgetrouwe opnamen te kunnen maken. Daarom besteden wij speciale aandacht aan het goed uitlichten van de verschillende ruimten. Hiervoor gebruiken we verschillende soorten speciale lampen die een goed verspreid helder wit en diffuus licht geven. Op deze manier kunnen we de beste kwaliteit orthofoto’s produceren.
Raadskelders werden al eerder gescand
De Raadskelders werden ook al 3D ingemeten in 2014. Architectenbureau De Twee Snoeken kreeg destijds de opdracht om een ontwerp te maken voor de verbouwing van de Raadskelders. Daarvoor hadden zij een goede inmeting van de bestaande situatie nodig . Er waren weliswaar bestaande archieftekeningen beschikbaar maar deze bleken onbetrouwbaar. 3D scanning van het Stadhuis in Den Bosch werd ook toen uitgevoerd met 3D laserscanners. Op dat moment waren de kelders echter nog niet gestript. Een scanner scant nergens doorheen en dus waren alle bouwsporen nog verstopt achter interieur, installaties en lambriseringen. De meting was dus voornamelijk geschikt als basis voor het maken van goede maat accurate onderleggers maar niet geschikt als documentatie van alle historische bouwsporen.
Het product bestond uit een aantal verticale en horizontale sneden uit de laserscandata (de pointcloud) die omgezet werden naar vormvaste bouwkundige 2D DWG tekeningen. De sneden gaven inzicht in de positie en afmetingen van bouwkundige elementen.
3D scanning steeds vaker ingezet op bijzondere projecten
PelserHartman werkt vaak aan bijzondere bouwhistorie en archeologie projecten waarbij het accuraat documenteren op hoog niveau een grote rol speelt. Steeds vaker zetten wij onze 3D scantechnieken in combinatie met foto opnamen en fotogrammetrietechnieken in om de documentatie realistisch en maatvast te maken. Onze methode werd al vele malen toegepast op projecten zoals bij het Teylers Museum, Stevenskerk Nijmegen, Blauwe bolwerk Zierikzee, Archeologie Domplein Utrecht, Philips van Kleefbolwerck Ravenstein, Boerderij Armenhoef te Best (RCE).
Het Bossche stadhuis en raadskelders
Het Bossche stadhuis bestaat eigenlijk uit drie verschillende middeleeuwse huizen. Het middelste huis is als eerste aangekocht door de gemeente, later zijn daar het linker pand (de Gaffel) en daarna het rechter pand (Sinter Claes) aan toegevoegd. De Gaffel (gaffel is een dorswerktuig) was in eigendom van het gilde van landarbeiders. Sinter Claes was eigendom van het bakersgilde.
In 1669 is de laatgotische gevel vervangen door de Barok gevel zoals we die nu kennen. Naast het vervangen van de gevel heeft er ook in het stadhuis een verbouwing plaatsgevonden, waardoor er informatie over de oorspronkelijke huizen verloren is gegaan. De kelders geven veel inzicht in de opbouw van de oorspronkelijke huizen. Daarom is het correct documenteren hiervan van groot belang voor toekomstige onderzoeken.
- Lees meer over het stadhuis van ’s-Hertogenbosch op de website van Comité Leuven – ’s-Hertogenbosch.
- Of download hier een deel van de Bossche Encyclopedie.